معرفی پیکتوگرام
پیکتوگرام‌ها معمولاً برای بیان تصویری ساده و روان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مفاهیم می‌تواند هشدار دهنده، راهنمایی کننده و … باشد. به عبارت دیگر با استفاده از این نمادهای تصویری می‌توانیم به یک ارتباط تصویری دست پیدا کنیم.
معمولاً این نوع از نشانه‌ها برای آسان شدن ارتباط در یک محیط به کار می‌رود.
مثلاً علائم و نشانه‌های موجود در فرودگاه، ترمینال‌ها، راه آهن، فروشگاه، بیمارستان، مترو، پارک، باغ وحش، مهدکودک، و یا تصاویر بعضی از تابلوهای راهنمایی و رانندگی مثل: ورود کامیون ممنوع، محل ریزش کوه، جاده لغزنده است و … .
در طراحی این نشانه‌ها تصاویر ساده می‌شود و چند بخش از عناصر اضافی حذف می‌شود ولی نباید به گویایی اون صدمه وارد بشود. یعنی بیننده به محض دیدن نشانه باید به راحتی به مفهوم اون دست پیدا کند.
از خصوصیات دیگر پیکتوگرام‌ها اینست که به دلیل اینکه در یک محیط تعدادی از اینها مورد استفاده قرار می‌گیرند باید طراحی به صورتی انجام بگیرد که هم مفاهیم مورد نیاز بیان شود هم اینکه در کل یک پیوستگی و هم‌گونی شکلی با هم داشته باشند.
پیکتوگرام برخلاف آرم نیاز به سادگی و گویایی خاص خودش رو داره و از پیچیدگی کمتری نسبت به آرم برخورداره. پیکتوگرام نباید گنگ و پیچیده باشه چون کارایی خودش را از دست میده.
نشانه در گرافیک
مقدمه
امروزه طراحی نشانه از جمله وظایف هنرمند و طراح گرافیک است. هر سازمان یا مؤسسه‌ای به هنگام شکل‌گیری در صدد طراحی یک نشانه برای خود می‌باشد تا بدین وسیله بتواند هویت و شخصیت اجتماعی خود را به دیگران معرفی نماید.
کلیاتی پیرامون نشانه
به طور کلی عموم مردم کلمه‌ی «آرم» را به جای «نشانه» می‌شناسند. آرم کلمه‌ای فرانسوی است و ورودش به فرهنگ ما مربوط به چند دهه‌ی اخیر می‌باشد. دو عامل می‌تواند سبب مطرح شدن این کلمه در زبان فارسی شده باشد.
نشانه
تاریخچه‌ی نشانه
حقایق و وقایع بی شماری که در ماورای درک بشر قرار دارند او را وا داشته‌اند تا برای ابراز اندیشه‌ها و مفاهیمی که بیان فهم و توصیف کلامی آنها مشکل است نظام‌هایی از علایم گوناگون ابداع کند.
در حدود ۴۰ هزار سال قبل بشر اولیه که از طریق شکار روزگار می‌گذراند به منظور انتقال افکار و امیال خویش به حکِ علایمی گرافیکی بر صخره‌ها پرداخت و بدین وسیله کوشید امیال و افکار خویش را از طریق تصویر بنمایاند. از این رو اندیشه که تا آن زمان صرفا از طریق صوت(زبان) یا حرکات(حالت دست‌ها) بیان می‌شد این قابلیت را پیدا کرد که بتواند ثبت گردد و پایدار بماند.
انواع نشانه
تقسیم بندی دقیق انواع نشانه ها شاید کمی مشکل باشد زیرا اشکال و انواع مختلف آن مانند رنگ‌های قوس قزح و طیف نور مرزهای مخلوطی دارند و تعاریف هر یک در دیگری می آمیزد اما به هر حال می‌توان مدعی دسته‌بندی را بین آنها مشخص کرد.
شکل محلی انواع نشانه ها به دو دسته خلاصه می‌شود:
نشانه های تصویری
تصویر خلاصه شده‌ای را از شکل‌های طبیعت انسان و یا حیوان نشان می‌دهد و به دلیل گوناگونی کیفیت پیام و مفهوم سمبولیکی آنها دارای معانی متفاوتی می‌باشد.
برای مثال: تصاویری که مفهوم سمبولیک آنها با موضوع رابطه‌ای غیرمستقیم دارد مانند تصویر خورشید شیر عقاب تصاویر افسانه‌ای و اساطیری به عنوان نشانه‌ای از ماهیت موضوع.
نشانه های نوشتاری
نشانه هایی هستند که به جای تصویر صرفا در طراحی آنها از حروف و یا کلمه و جمله استفاده شده است و این نشانه‌ها خود به دو بخش تقسیم می‌شوند:
بخش اول: نشانه هایی که با حرف اول نام موضوع طراحی می‌شوند. این نشانه ها را monogrammee می‌گویند که خود از جهت طرح ترکیب تعداد حروف در گذشته دارای تقسیمات کوچک‌تری بوده است. امروزه کمتر با شیوه‌های گذشته مونوگرام را طراحی می‌کنند بلکه مونوگرام‌های جدید و مدرن بسیار ساده و با ترکیب بندهایی است که هدف از آن ایجاد یک نقش است تا وضوح و خوانایی حروف.
بخش دوم: نشانه هایی است که از نام کاملِ موضوع طراحی شده اند. این نشانه ها logotype نامیده می‌شوند. کلمه‌ی لوگو از واژه‌ای یونانی(logos) (به معنی زبان مشتق شده است و لوگو را به عنوان یک نماد علامت تصویر نشانه و عکس نشانه در نظر می‌گیریم که معرف و نمایانگر یک سازمان حرفه محصول یا حتی یک همایش یا رویداد خاص است.
در طراحی لوگو ترکیب خوشنویسی نقش مهمی دارد. این نشانه ها گاه صرفا از یک ترکیب‌بندی هنرمندانه خوشنویسی به وجود می آیند و گاه شیوه‌ی نوشتن حروف شکل و تصویری را مجسم می‌کنند.
در خوشنویسی از این گونه‌ها فراوان وجود دارد. نمونه‌های شیوه‌ی طغری مثنی مهرهای امضای خط بنایی و ترکیبات تصویری خوشنویسی نمونه‌های درخشان و هنرمندانه‌ای در این زمینه هستند که اکثرا توسط خوشنویسان ایران ترک و عرب مقیم کشور عثمانی نوشته شده‌اند.
علامت تصویری (Pictogramme)
ساده‌ترین شکلی را که از لحاظ تصویری کاملا به موضوع شباهت داشته باشد و سریعا پیام را به بیننده القا کند پیکتوگرام یا علامت تصویری می‌گویند. مانند: تصویر گوشی تلفن که نشان دهنده ی محل تلفن است. به عبارت دیگر به تصویرهایی که در تابلوهای راهنمایی جایِ نوشته را گرفته اند در اصطلاح علمی پیکتوگرام می گویند.
این واژه از دو کلمه ی pictus به معنی تصویر شده ترسیم شده یا نقاشی شده و کلمه ی یونانیِ grapheiuu به معنی نوشتن ساخته شده است و در مجموع به معنای خط تصویر سمبل تصویری یا نوشته تصویری است؛ همان خطی که ما آن را با کلمه ی هیروگلیف می شناسیم.
یک پیکتوگرام می تواند معرف یک شئ یک مکان یا یک منظور باشد. از این رو می توان پیکتوگرام را «خط تصویری یا مدرن یا هیروگلیف قرن بیستم» به شمار آورد. این نوع از نشانه ها عمدتاً از عناصر پیرامون ما سرچشمه می گیرند. مثلاً تصاویری از اشیای مختلف گیاهان حیوانات و انسان.
پیکتوگرام ها معمولاً برای بیان تصویری ساده و روان مورد استفاده قرار می گیرند. این مفاهیم می تواند هشداردهنده راهنمایی کننده و یا اشکال دیگری باشد. به عبارت دیگر با استفاده از این نمادهای تصویری می توانیم به ایجاد یک ارتباط تصویری دست یابیم. این نمادهای تصویری عموماً به منظور تسهیل در امر ارتباط در یک محیط به کار می رود. مثل علایم و نشانه های موجود در فرودگاه ترمینال راه آهن فروشگاه بیمارستان پارک باغ وحش و یا تصاویر برخی از تابلوهای راهنمایی و رانندگی چون: محل عبور بچه ها ریزش کوه جاده لغزنده و…
در این نوع طراحی ممکن است با حذف چندبخش از عناصر اضافیِ تصاویر استفاده شده یک فرم طبیعی ایجاد گردد و یا در مرحله ی دیگر ممکن است علاوه بر حذف این بخش ها در مجموعه ی تصویر نیز تغییر شکل صورت گیرد.
حیطه ی کاربردی پیکتوگرام بسیار گسترده است لذا به راحتی شامل تمام نشانه های علمی حرفه ای و حتی الفبایی نیز می شود. نشانه های ریاضی فیزیک شیمی پزشکی معماری جغرافیایی و سایر زمینه ها جز این دسته نشانه ها هستند؛ چون کاربرد آن ها صرفاً بیان تصویری مختصر و مفید یک موضوع است که به شکل یک اشاره ی تصویری تجسم یافته است. به عبارت دیگر پیکتوگرام مترجم رایگان و بی زبان ماست.
نتیجه گیری
هنر گرافیک هنری گسترده است که دقیقاً نمی توان حدود آن را مشخص کرد به آسانی هنرهای دیگر را به کمک می گیرد و به آن ها شکلی گرافیکی می دهد هنرهایی مانند: نقاشی عکاسی سینما مجسمه سازی معماری و طراحی صنعتی. از این رو هنرمند گرافیست هنرمندی جامع است؛ هنرمندیست که با نبض زندگی زندگی می کند. در واقع وسیله ای برای آگاه کردن مصرف کننده از کیفیت مصرف است. درصد کمی از موضوعات مصرفی شامل کالاهای تجارتی می شوند و قسمت اعظم آن کیفیتی آموزشی دارد. مانند شتاب زن انواع فعالیت های فکری انسان به وسیله ی تصویر. و این اولین گام در ایجاد ارتباط است؛ چرا که هدف کلی هنر گرافیک نیز ایجاد ارتباط سالم و متعالی و قابل درک می باشد و این امر مهم جز از طریق شناخت و آگاهی طراح در زمینه چگونگی تصویر کردن و انتقال مفاهیم به مخاطب میسر نمی شود.
از این رو می توان نشانه را یکی از اصیلی ترین مباحث هنر گرافیک دانست؛ چرا که بازتاب فکری بسیار وسیعی دارد و مردم با نشانه ها با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. و از آن جا که در زمینه هایی چون: پوستر بسته بندی کاتالوگ کارت ویزت و سربرگ عنوان فیلم مطبوعات و… کارآیی دارد گذرا نیست و سالیان متمادی مورد استفاده قرار می گیرد.
با توجه به کاربردهای مختلف نشانه طراح باید تمامی کاربردهای احتمالی آن را از قبل پیش بینی کند و با به کار بستن یک روند صحیح و منطقی در کار طراحی مراحل طراحی را کنترل و اجرا نماید ¬ به عبارت دقیق تر آمیزه ای از تخیل و تفکر که بر پایه ی شناخت استوار است.
یکی از عوامل موثر در نشانه مسئله ی فرهنگ است چراکه فرهنگ هر جامعه بیشترین بازتاب را در آن دارد و نشانه ها نیز به عنوان جوهره ها و خلاصه های هنری و فرهنگی جوامع می توانند بیانگر هویت فرهنگی جوامع باشند.
استفاده ی صحیح از سمبول های مناسب در نشانه می تواند باعث غنا بخشیدن به مفهوم نشانه و نزدیک شدن آن به باورهای اعتقادی و فرهنگی و ملی و در نتیجه انتقال بهتر پیام و ایجاد ارتباط موفق با مخاطبین شود.
Sign : نشان ، علامت ، اثر ، اشاره ، آیت ، اشاره‌کردن و امضاء
Signal : علامت ، راهنما ، اخطار ، مخابره ، برجسته
Signet : مهر ، خاتم ، الگوهای قابل تکثیر
Symbol : نشان ، رمز ، نماد
Symbolize : نشان چیزی بودن ، با علائم نشان‌دادن
The emblem : علامت ، رمز ، هویت مملکتی
Pattern : نمونه، الگو ، طرح ، نقشه ، نمونه‌ساختن
Master head : سرتیتر ، نشان مهم ، سرعنوان
Trade mark : نشان تجاری ، بازرگانی ، صنعتی ، مشخصات کالا
Lable : برچسب ، نشان‌کردن ، نامیدن ، طبقه‌بندی کردن
Coats of arms : نشان برای مملکت ، مکان ، خانواده و شرکتها
Signal : با ثبت خطی : مانند کُد مورس (تلگراف)
Signal : با ثبت سطحی : مانند علائم راهنمایی و رانندگی
Signal : با ثبت سه‌بعدی : مانند مجسمه ، حروف برجسته ویژه نابینایان (Braille)
Signal : با منابع پانچ (سوراخ‌دار) در کامپیوتر
Heraldics : نشانه‌های مملکتی به ویژه امور نظامی
Iso type : سیستم جهانی تعلیماتی یا آموزشی(نوعی استاندارد جهانی)
Din : نوعی استاندارد جهانی ارائه شده توسط آلمان
اما امروز به لحاظ تخصصی ، تقسیم‌بندی نشانه مفصل‌تر گردیده است. به ویژه که تکنولوژی هم به همراه سوغات اصطلاحات فرنگی ، سهم به سزایی در پدیده‌های نو گرافیک در بخش نشانه‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. اصطلاحات وارداتی فرنگی نظیر :
Calligraphy : خطاطی
Type setting : خوشنویسی
Type face : تعیین نوع فونت(قلم)
Fontography : طراحی فونت(قلم) برای چاپ و تکثیر
Typography : حساس نمودن حروف(سنتی و تکنولوژیک)
اما اصطلاحاتی که امروز نظیر monogram (حرفی) یا logo type مطرح می‌شود ، در واقع تمام موارد گفته شده را در برمی‌گیرد. ولی مشخصه اجرایی آن دامنه عملکرد آنست. اگر از حروف اول نام یا فامیل به صورت همزمان استفاده کنید ، در هر زبان و یا در هر نوع الفبایی به آنmonogram می‌گویند. در حالی که در اصطلاح عموم ، مونوگرام به اشتباه نوعی نشانه نوشتاری معرفی می‌شود که یک نحوه اجرایی و یا خلاصه‌نویسی از یک نشانه نوشتاری است. برعکس آن logo typeیک اصطلاح اجرایی برای عملکرد “کلمه” بصورت طراحی کامل است. بطور مثال بنویسید: “ایران” ، این یک کلمه است که با هر خطی می‌تواند نوشته شود. نحوه برخورد اجرایی آن logo type است. در حقیقت این دو اصطلاح نحوه اجرایی ، مفرد دیدن یک واژه یا ترکیبی نگاه کردن آن واژه است. که در واقع هویتی رمزگونه برای سازمان و یا اشخاص می‌تواند باشد.
اصطلاحات دیگری نظیر inscription ، monotype و ارزش‌هایی که به یک خط و یا عدد و حروف داده می‌شود ، دامنه عملکرد طراحی نشانه نوشتاری را مطرح می‌نماید. در بین عوام به هر نوع نوشته چه برای عنوان مجله یا روزنامه که معرف یک سازمان یا معرف اشخاص حقیقی باشدlogo گفته می‌شود. در حالی‌که دامنه فعالیت‌ها برای سازمان ، افراد و رسانه‌ها متفاوت است.
اصطلاحاتی نظیرcustom logo ،symbol logo ، silhouette logos ، letter head ، lettering ، letter heads ، typcoon graphics را چگونه باید تفسیر نمود و دامنه عملکرد آن چگونه باید معرفی شود؟ اینها بخشی از مطالبی است که در کتاب “تایپوگرافی و منظر معنا ” توضیح داده‌ام.
تقسیم‌بندی نشانه‌های نوشتاری به چه صورتی است؟
در بخش نمادها که شما آنرا نشانه‌های تصویری می‌نامید ، اساسا آنچه که به لحاظ تصویری آشکارکننده هویت می‌شود ، واژه‌ایست که در اصطلاح فرنگی به آن symbol و به فارسی نماد گفته می‌شود. نماد صرفا iconic یعنی نگاشتاری است و عاری از نوشته ، که نگاشتار آن به طور کلی یا تصویری صرف هستند یا نمایشی هندسی دارند ، که از آنها به pictogram (تصویری صرف) و geometric (هندسی)یاد می‌شود. اما ماجرا به همین ختم نمی‌شود. نگاشتارهای پیکتوگرافیک یا پیکتوگرام به اشکال دیگری خود را معرفی می‌نمایند. پیکتوگرام با شمایل انسانی ، حیوانی ، ابزاری ، گیاهی و کتابتی که به شکل کلی مطرح میگردند:
- هندسی با قالب‌های (مثلث ، مربع ، دایره) یا طرح گنجایشی
- ارگانیک (سازمانی)
- سیّال ( نمادهای آزاد و رها مثل ابر، آب، غیره)
در ارتباط با نمادهای geometric یا هندسی صرف ، ورود نمادهای حیوانی ، انسانی ، گیاهی و کتابتی جایی ندارند و نمادها در طرح‌های ظرفیتی مثلث ، مربع و دایره و فروع آن خلاصه می‌شوند.
در فاصله بین پیکتوگرام ها و ژئومتریک‌ها ، طرح نوین سه‌بعدی دیگری نمایان شده است که زائیده تکنولوژی است و آن اصطلاح فرنگی وارداتی دیگری است به نام ” mascot ” (نشانه‌های سه‌بعدی ارزشی). در واقع نوعی نشانه سه‌بعدی که وظیفه‌اش شخصیت‌پردازی است و در آن موضوعات انسان و حیوان به صورت سمبلیک مطرح می‌شود. در تلفیق نمادها و نشانه‌ها، اصطلاح دیگری بنام logo mixete وجود دارد که می‌تواند نمادها و نشانه‌ها را در تکامل یکدیگر نشان دهد و عبارت mascot یا mascot logo و یا cartoon logo با ویژگی‌های قراردادی ، بادکنکی ، آبی ، انسانی ، حیوانی و موضوعی ، واژه‌هایی نیستند که به راحتی بتوان از آنها استفاده نمو د، بلکه حیطه عملکرد و رویکردهای هر کدام تعیین‌کننده نوع خدمات ، فعالیت و در یک کلام هویت عملکردی آن است.
ملاک گونه‌شناسی نشانه‌ها ، کاربردها آنهاست یا صرفا مباحث تئوریک و واژه‌شناسی مطرح می‌شود؟
مباحث تئوریک راجع به نشانه ، اساسا دامنه عملکرد نشانه را بیان می‌کند. کاربرد آن نشانه را در حیطه فعالیت آشکار می‌سازد. اینطور نیست که در طراحی گرافیک ، اصطلاحی به کار برده شود و به اشتباه به همه موارد طراحی نشانه اطلاق شود.
مرز طراحی حروف و طراحی نشانه‌های نوشتاری کجاست؟
بین طراحی حروف و نشانه نوشتاری مرزی وجود ندارد. طراحی حروف ، فونداسیون نشانه نوشتاری است و چارچوب و اسکلت اصلی آن است، بدون آن نشانه نوشتاری ، وجود خارجی نخواهد داشت. به هر حال در طراحی نشانه نوشتاری انعطاف‌هایی برای نوشتن ترکیب و مفردات حروف وجود دارد که در طراحی حروف ، قواعد خشک ، هندسی و ریاضی‌گونه است.
درباره تایپوگرافی و واژه‌های هم‌عرض آن، که این روزها در این باره زیاد بحث می‌شود ، نظرتان چیست؟
در ارتباط با تایپوگرافی مایلم از پیشگامان تایپوگرافی در فرنگ یادی شود و نظرات آنها که به حق تعهد به امر تایپوگرافی دارند ، آشنا شویم. میلتون گلیزر ” Milton glaser ” تایپوگرافی را عنصر بااهمیت در آثار گرافیکی معرفی می‌کند و مرز گرافیک و نقاشی را تایپوگرافی می‌داند.
پل راند ” poul rand ” تایپوگرافی را یک موضوع ملی نمی‌داند ، بلکه آن را حساسیت بخشیدن به فرم و محتوا معرفی می‌کند. سوزان کیسی ” susan casey ” موضوع را در تایپو گرافی اصل می‌داند ، نه تزئین. او علاقه‌مند به طراحی حروفی است که در آن معنا انتقال یابد. اریک اسپیکرمن ” erik spiekerman ” تایپوگرافی را زبان مشهود ، نجوا ، فریاد ، آواز ، گفتگو ، ناله و خنده می‌داند و معتقد است به تعداد همه بیان‌ها و آواها ، به طراحی فونت نیاز داریم.
هربرت فردریک لوبالین ، تایپوگرافی را یک مفهوم مکانیکی از چیدن کلمات روی صفحه نمی‌داند و از آن به عنوان ابزاری خلاق ، گویا در دستان طراح با تخیلی قوی و قدرتمند معرفی می‌نماید و الفبای طراحی شده در تایپوگرافی را ساختاری شگفت‌انگیز و مظهر یک فرهنگ می‌داند.
اساسا تایپوگرافی یا “خط‌نگاری” را از منظرهای متفاوت می‌توان مورد بررسی قرار داد و با نگاهی تخصصی ، حیطه عملکردی آن را نشان داد. قطعا تایپوگرافی در هر سرزمینی با باورهای آن دیار همخوانی دارد. بطور مثال تایپوگرافی ژاپن ، ویژگی‌های فرهنگ ژاپن را خواهد داشت. اما اشتراک در معنا ، نیاز به یک زبان مشترک دارد.
طرح ترسیمی ( پیکتوگرام )
طرح های ترسیمی یا پیکتوگرام اساس و خصوصیات اصلی یک طرح را نشان می دهند و روشی برای کنترل همه بخشهای یک زمینه و مجموع است.
در چهارمین سال آموزش معماری در تروندهایم، سابین و گیر طرح های پیشنهادی در مورد طراحی شهری را برای بخش درونی شهر تروندهایم فراهم کردند. آنها در شماری از طرح های ترسیمی آرمانهای اصلی را نشان دادند.
می دانم که تمرکز بر روی اهمیت اسکیس و طرح ترسیمی به عنوان نوعی روش آموزشی و یادگیری ممکن است در ایده سادگی سنجیده به عنوان مفهومی اساسی ریشه داشته باشد.
شاید نوعی ناب اندیشی اسکاندیناویایی در ترکیب با کلاسیسیزم و کارکردگرایی،« کم آن هم زیاد است » به عنوان یک مزیت مورد ملاحظه قرار گیرد.
طرح های ترسیمی
طرح های ترسیمی ( پیکتوگرام ) بازی های زمستانی المپیک ۱۹۹۴ دارای خصوصیات زیر بودند:
سرزنده و فعال
تاریخی متنند نقش برجسته های سنگی
اصیل و طبیعی مانند « نروژی ها »
اسکیس ها در فرایند خلاق، نوعی « جست و جوی پرپیچ و خم » برای یافتن ایده ها ارائه می کنند. استعداد و مهارت ترسیم خطوطی برای بیان ایده ها در همه هنرهای بصری و صنایع دستی، بسیار مهم است.
اسکیس و طرح ترسیمی
به عنوان روشی برای آموزش و یادگیری
هدف از اسکیس زدن توسعه همه توانایی های یک دانشجو است.
این روش ممکن است به موارد زیر کمک کند:
استفاده از کامپیوتر در فرایند طراحی به سرعت در حال توسعه است. کامپیوتر سریعتر و دقیقتر از انسان است و اطلاعات متنوع و متمایز را آنگونه که مطلوب است با هم ترکیب می کند. کامپیوتر به عنوان ابزاری برای اسکیس زدن، توسعه یافته است، اما ماشین، سخت افزار و ماشین های ساخته شده توسط انسان موانعی در فرایند خلاق طراحی در مقایسه با اسکیس زدن روی کاغذ هستند. تفاوت بین اسکیس زدن و دیدن ایده ها در کامپیوتر، در درگیر شدن مستقیم با موضوع است، ذهن ناخودآگاه اطلاعات ضمنی را در اثنای روند اسکیس زدن تولید می کند و آن ها را دور می ریزد. دلیل اصلی برای اسکیس زدن با دست، اهمیت یادگیری و دانستن چگونگی « دریافت، حفظ، و خلق » تاثیرات محیطی به طور مستقیم، به موقع و در لحظه و مکان خاص خود است.
حدود ۴۰۰۰ سال پیش که بشر اولیه از طریق روزگار خود را می گذراند به منظور انتقال افکار و امیال خود به حک علائم گرافیکی بر روی صخره پرداخت تا رابطه برقرار کند و آن خط تصویری یا هیروگلیف بود.
بعد از اختراع خط میخی توسط ایرانیان که از ساده کردن خط هیروگلیف بوجود آمده بود نشانه هنوز معرف کشورها و مناطق و اقوام بود که بر روی پرچمها نقش می بست.
بعد از آن حکمرانان و حکومتها جهت مهر کردن احکام خود و یا اسناد ملی از نشانه استفاده می کردند. در دنیای امروز که ملل های مختلف با زبانهای مختلف زندگی می کنند نشانه موارد استفاده زیادی دارد. از نشانه جهت معرفی افراد خاص شرکتها، دفاتر، ادارات، وزارتخانه ها، دفاتر دولتی و حکومتی، جشنواره ها، مسابقات ورزشی، هتلها، فروشگاه ها، رستوران ها، سمینارهای ورزشی، هتلها، فروشگاه ها، رستورانها، سمینارهای گوناگون، انتشاراتی ها، دفاتر فرهنگی هنری، علائم اخطاری، نشانه های راهنمایی و غیره استفاده می کنند.
پیکتوگرام یا نشانه طرح گرافیک گویایی است ماندگار که مانند زبانی بین المللی جهت معرفی آسان و سریع تصویری صورت می گیرد.
نشانه ها مالکیت حقوقی دارند. شخص استفاده کننده مالک حقوقی آن بشمار می آید و جاعل و یا جعل کننده آن مورد پیگرد قانونی قرار می گیرد.
نشانه ها به طور کلی به دو گروه تقسیم می شوند.
- نشانه های تصویری
- نشانه های حروفی
نکات مهمی که درباره نشانه باید دانست
هر اثر هنری را از دو راه می توان مورد بحث و تحلیل قرار دارد. که طراحی نشانه از این امر مستثنا نیست.
فرم
محتوا
بررسی نشانه از نظر فرم
قبل از تهیه هر نشانه یا پیکتوگرام باید توجه داشت که مورد استفاده و روش تکثیر آن چگونه می باشد نشانه محل نصب های مختلفی را دارد.
بر روی انواع کارتها – سربرگ – مهر – بر روی کالاها – بر روی پارچه به صورت پرچم – روی تابلوهای اخطاری – برچسب ها – هدایای تبلیغاتی – به صورت حجم در میادین – بر روی صفحات وب – سینما – ویدئو و فیلم – بصورت انیمیشن – تابلوهای تبلیغاتی – پوسترها – کاتالوگها و غیره.
چون ممکن است یک نشانه در کلیه موارد و در اندازه های مختلف مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین نکات مهمی را باید هنگام تهیه آن در نظرگرفت تا جوابگوی نیازهای ما باشد.
اندازه خطوط و مقدار سطوح تیره و یا روشن در نشانه باید به اندازه ای باشد که طرح مذکور هنگام کوچک یا بزرگ شدن فرم اصلی خود را از دست ندهد.
برای مثال شما یک خط نارک در نشانه ای به ابعاد ۱۰×۱۰ cm دارید. وقتی نشانه خود را کوچک می کنید تا بر روی کارت ویزیت چاپ کنید. آن خط نازک چه اندازه ای خواهد شد؟ آیا هنوز دیده می شود؟ نکته دیگری که هنگام تهیه نشانه باید در نظر گرفت. فرم رنگبندی آن می باشد.
نشانه شما با چه فرم و تکنیکی اجرا می شود؟
آیا از آن در مهر استفاده می کنید؟
آیا با مصالح ساختمانی می خواهید حجم آن را بسازید؟
و یا آن را با چه نوع چاپی تکثیر می نمائید؟
برای آنکه شما هنگام استفاده های گوناگون از نشانه خود به مشکل برخورد نکیند حتما نظر خود را با طراح در میان بگذارید. و سعی کنید نشانه خود را به صورت تک رنگ اجراء نمائید و در صورت لزوم فرم رنگی آن را از طراح بخواهید.
البته ممکن است شما اصلا قصد استفاده تک رنگ از نشانه خود را نداشته باشید مانند استفاده در تصاویر وب یا تلویزیونی که این صورت، موضوع را با طراح خود در میان بگذارید.
بررسی نشانه از نظر محتوا
مهم ترین نکته ای که از نظر محتوای نشانه باید در نظر گرفت همسو بودن طرح با نوع موضوع آن می باشد. بیننده باید با دیدن نشانه به روحیه مالک آن پی ببرد. برای مثال نشانه محیط فرهنگی هنری دارای روحیه های خاصی می باشد. و شما نمی توانید یک نشانه محیط فرهنگی را بر روی بسته بندی محصولات غذایی استفاده نمائید. بنابراین طراح هنگام طراحی نشانه شما باید با روحیه کار شما آشنا باشد. و تحقیقاتی را در رابطه با نوع فعالیت شما بکند.
دوم آنکه حتما باید بدانیم مخاطبین نشانه شما چه کسانی می باشند. آیا قشر خاصی از جامعه را در بر می گیرد یا عموم مردم را؟ این قشر خاص چه کسانی هستند؟ زنان – مردان – کودکان – نوع سطح تحصیلات – نوع برخورد – نوع مذهب – صنوف خاص – موقعیت محیطی – موقعیت تاریخی – دایره شهری یا کشوری – داخلی یا صادراتی – چه نوع صادراتی و به کجا – ضریب سنی مخاطبین و …
تمام این پارامترها نکاتی می باشند که هنگام تهیه نشانه باید به آن دقت نمود.
سومین نکته از نظر محتوای بیانی نشانه، گویا بودن آن می باشد.
مبانی اصلی گرافیک
در این دنیای پررفت و آمد و شلوغ شهری که چشمان شما تصاویر زیادی را در طول روز اسکن می کند. دقت در تهیه نشانه ای ساده، که با زبانی گویا، مخاطبین خود را مورد خطابه قرار دهد. و در ذهن حک شود و ماندگاری زیادی داشته باشد. نکته مهمی است البته بحث آکادمیک در مورد نحوه طراحی نشانه و تجزیه و تحلیل هندسی آن از نظر فرم و محتوا نیاز به شناخت مبانی اصلی گرافیک دارد.
نقطه، خط و سطح، سه مبحث اصلی هر اثر می باشد.
نوع نقاط – انواع خطوط و سه سطح مثلث و مربع و دایره هر کدام دارای ویژگی های مبانی خاص می باشند که سعی می کنم در آینده ای نزدیک، صفحه ای را به آن اختصاص دهم.
اسکیس و طرح ترسیمی آنها بر روی « جوهر» متمرکز می شوند.
یک وضعیت کلان با آشفتگی بسیار فراوان هر چیزی که حضور ندارد، لزوما ناپدید نیز شده است.
( تی. نورترندرز،۱۹۹۱)
وقتی دانشجویان با هم کار می کنند، و نیز در گفتگو بین دانشجو و استاد، اسکیس موجب مشارکت و توسعه موضوع می شود. چیزهایی که به چشم نمی آیند، فرایند خلاق را ایجاد کرده و آن را به چالش می گذارد.
شماری از اسکیس ها به امکانات، انتخاب های اصلی و تفسیرهایی از موضوع و مکان در سوال اشاره می کنند.
